متخصصان خونشناسی با سایر متخصصان از جمله پزشکان عمومی، داروسازان و پرستاران متخصص، همکاری میکنند و به آنها در بیمارستان و مراقبتهای اولیه مشاوره میدهند.
هماتولوژیستها، طیف گستردهای از آزمایشگاهها را برای تولید و تفسیر نتایج برای کمک به پزشکان در تشخیص و معالجه بیماری در حالی انجام میدهند که اغلب این آزمایشها برای تشخیص بیماریها در زمینه خون و سرطان شناسی کاربرد دارد.
به عنوان مثال، متخصصان خونشناسی، آسیب شناسانی هستند که نمونه خون دریافت میکنند و آنها را از نظر ناهنجاریهای خونی بررسی میکنند. در واقع هماتولوژیستها با بررسی کامل سلولهای خونی و گاهی بیوپسی از مغز استخوان و ارزیابی آنها به پزشک در تشخیص بیماریهای خونی و انواع سرطانهای وابسته به سلولهای خونی کمک کنند.
هماتولوژیستها همچنین بیماران مبتلا به کم خونی (بیمارانی با گلبولهای قرمزی پایینتر از تعداد طبیعی) را تشخیص داده و درمان میکنند.
بعضی از متخصصان خونشناسی در مراکز انتقال خون فعالیت میکنند و اطمینان حاصل میکنند که در صورت نیاز برای انتقال خون، ذخایر کافی خون سالم وجود دارد. یک هماتولوژیست تأیید میکنند که خون اهدا شده مناسب برای گروه خونی بیمار است. به عنوان مثال، متخصصان خونشناسی در بانک خون و پیوند اعضا برای بررسی صحت انتقال خون، پیوند عضو و دریافت سلولهای بنیادی فعالیت میکنند
آنها همچنین تحقیق در مورد بیماریهایی مانند سرطان خون را انجام میدهند و با شناسایی بیماریها، روشهای درمانی را برای کمک به بهبود میزان بقای بیماران ارائه میدهند.
چه تفاوتی بین یک متخصص خون شناس و یک آسیب شناس خون وجود دارد؟
هماتولوژیستها معمولاً یک متخصص داخلی یا پزشک متخصص کودکان هستند که سالها آموزش در زمینه خونشناسی را پشت سر گذاشتهاند. این متخصص خونشناسی به طور کلی بر مراقبت مستقیم بیمار و تشخیص و مدیریت بیماری خونشناسی به ویژه سرطانها تمرکز دارد.
متخصص آسیب شناسی خونی معمولاً در هر دو زمینه آسیب شناسی آناتومیک و بالینی قادر به فعالیت است و سالها آموزشهای زیادی در زمینه آسیب شناسی خونی را پشت سر گذاشته است. آسیب شناسی خونی فقط مطالعه بیماریهای خونی و مغز استخوان را در بر نمیگیرد، بلکه این شاخه به مطالعه ارگانها و بافتهایی میپردازد که از سلولهای خونی برای انجام عملکردهای فیزیولوژیکی خود استفاده میکنند. این بخشها شامل غدد لنفاوی، طحال، تیموس و سایر بافتهای لنفاوی هستند. متخصص آسیب شناسی خونی روی تشخیص شرایط بافتهای خون ساز و غنی از لنفوسیتها تمرکز دارد. این بررسی معمولاً با معاینه مستقیم بافت و خون در آزمایشگاه انجام میشود.
علم هماتولوژی، خون در رابطه با سلامتی و بیماری انسان را مورد مطالعه قرار میدهد، خون نقش اساسی در سلامتی انسان دارد، از جمله عملکردهای خون میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• حمل و انتقال مواد حیاتی مانند اکسیژن و مواد مغذی در بدن
• کمک به کنترل تعادل آب و اسیدیته بدن
• کمک به مبارزه با بیماری
هماتولوژیستها پزشکانی هستند که در تشخیص و درمان مشکلات خون و ساختارهای مرتبط با آن، مانند مغز استخوان تخصص دارند.
آزمایشهای و روشهایی که ممکن است یک متخصص خونشناسی انجام دهد، شامل موارد زیر است:
• شمارش کامل سلولهای خونی: این آزمایش میتواند به تشخیص کم خونی، بیماریهای التهابی و سرطان خون کمک کند. همچنین میتواند در بررسی کاهش میزان خون و وجود عفونت نقش داشته باشد.
• شمارش پلاکتها: این آزمایش به تشخیص و نظارت بر اختلالات خون و فرایندهای انعقادی خون کمک میکند.
• بررسی آنزیمهای خون: انواع بسیاری از این آزمایشها وجود دارند که پزشک برای کمک به تشخیص شرایط قلبی و عروقی از جمله بررسی حمله قلبی از آنها استفاده میکند.
• بیوپسی مغز استخوان: این روش میتواند به تشخیص و شناسایی کم خونی، ترومبوسیتوپنی که شامل تعداد پلاکت پایین خون است و شناسایی برخی از سرطانها کمک کند.
• انتقال خون: فرایندی است که طی آن یک بیمار، خون سالم را مطابق با گروه خونی خود و به صورت داخل وریدی دریافت میکند.
یک متخصص هماتولوژي ممکن است یکی از تخصصهای زیر را داشته باشد:
هموگلوبینوپاتی (Hemoglobinopathy)
هموگلوبین پروتئینی است که در گلبولهای قرمز وجود دارد و اکسیژن را در بدن حمل میکند و به سلولهای بدن میرساند. هموگلوبینوپاتی به مطالعه هموگلوبینهای غیرطبیعی در خون میپردازد.
این ناهنجاریها ممکن است نشان دهنده بیماری کم خونی سلول داسی شکل، تالاسمی یا اختلالات دیگر خونی باشد. هر کدام از این بیماریها بخشی از عملکرد هموگلوبین را تحت تاثیر قرار میدهند.
بدخیمی خونشناسی (Hematological malignancy)
این بخش از خونشناسی بر تشخیص و درمان سرطانهای خون مانند میلوما تمرکز دارد. سرطانهای خون در سلولهای سیستم ایمنی یا بافتهایی که سلولهای خونی را تولید میکنند، مانند مغز استخوان شروع میشوند.
کم خونی (Anemias)
کم خونیها شرایطی هستند که منجر به ایجاد سطح پایین هموگلوبین یا گلبولهای قرمز در بدن میشوند. ابتلا به کم خونی مانع گردش کافی خون غنی از اکسیژن در بدن میشود. در نتیجه، ممکن است فرد احساس خستگی غیرعادی داشته باشد و ضعف عضلانی را تجربه کند.
اختلال انعقاد خون (Coagulopathy)
اختلال انعقاد خون، به بینظمی در خونریزی اشاره دارد. وجود این بینظمی نشان دهنده اختلال در توانایی بدن در تشکیل لختههای خونی است.
بیماریهای اختلالات خونی مانند هموفیلی اشکالی از بینظمی در انعقاد خون را نشان میدهند. در بیماری هموفیلی، بدن فرد قادر به کنترل خونریزی نیست و در لخته کردن خون با مشکلاتی مواجه است.